Twee kunstenaars uit Slowakije bezoeken de Art Rotterdam.
Met zelfgemaakte houten backpacks wisten ze de beursvloer te betreden.
Op iedere rug een pyrografie specially made for the Art R.
De namen zijn bekend bij de redactie, meer zien kan hier en hier.
Opgeslagen onder Artist in Focus, Beurs
In de binnenstad van Arnhem zit de Kleurruimte, een etalagegalerie met fb pagina. Als u met uw papieren Primark tas door de stad loopt, blijf dan eens staan bij de Kleurruimte, er is (was; er hangt inmiddels iets nieuws) een werk te zien van het Slowaakse kunstenaarsduo Jarmila Mitríková & Dávid Demjanovič. 
Devils dance, 150 x150 cm, pyrography on plywood, coloured with wood stains, 2014 Jarmila Mitríková & Dávid Demjanovič hebben eind vorig jaar een Artist in Residence van drie maanden gedaan bij Motel Spatie in de Arnhemse wijk Presikhaaf. De resultaten van dit verblijf zijn de komende tijd nog her en der in Arnhem te zien, zoals nu in de kleurruimte en eind deze maand in Ziekenhuis Rijnstate. 
Dance in the dunes, 150 x 117 cm, pyrography on plywood & blue ink, 2014 De pyrografie techniek van Jarmila en Dávid komt voort uit een fascinatie voor folkloristische amateurkunst uit het voormalige Tsjechoslowakije. Ze werken ook het liefst nog met de oude oostblok gereedschappen. Pyrografiën waren een vrij algemene manier om afbeeldingen te maken, bij gebrek aan verf, maar ook bijvoorbeeld een pinup aan de muur. 
Flute player, Vision of soldier, 150 x 90 cm, pyrography on plywood, blue ink, 2014 Tijdens hun verblijf in Motel Spatie hebben Jarmila en Dávid zich bezig gehouden met Nederlandse mythen en sagen, waarbij een referentie naar Hiëronymus Bosch natuurlijk niet overgeslagen wordt. De twee kunstenaars laten zien dat er duistere zaken gespeeld hebben in het nuchtere land achter de dijken. 
mitrikovademjanovic.tumblr.com
Opgeslagen onder Artist in Focus, Expositie
81 jaar is hij geworden, de kunstenaar die zich niet wilde laten fotograferen en die niets over zijn werk prijs gaf. On Kawara stuurt geen teken van zijn bestaan meer naar vrienden en houdt nu op met het archiveren van de tijd.
Opgeslagen onder Artist in Focus
Marjolijn de Wit is met haar werk vertegenwoordigd in het 3e deel van Digging up the Rhizome, samen met Henrik Kröner. 5uur…!!! interviewde Marjolijn over de totstandkoming van haar werk, de oorsprong van terugkerende beeldelementen en haar fascinatie voor keramiek. Dit laatste deel van Digging up the Rhizome is nog t/m zondag 2 februari te zien bij Circa…dit in Arnhem.
5uur…!!! De voor jou kenmerkende collageachtige werkwijze komt bij de werken uit je EKWC residentie (Europees Keramisch Werk Centrum Den Bosch) heel wezenlijk naar voren. In tegenstelling tot veel van je schilderijen uit de periodes daarvoor waarin je geabstraheerde geometrische vormen te midden van een landschap plaatst, zijn deze vormen in de keramische werken nu eerder geïsoleerd en als autonome objecten voor een verafgelegen landschap aangebracht. Je hebt met deze scheiding tussen object en achtergrond eerder al geëxperimenteerd en dat nu doorgezet. Ervaar je de letterlijke scheiding als een parallelle richting waarin object en landschap naast elkaar zullen voortbestaan?
Marjolijn Het plaatsen van geïsoleerde elementen voor een verafgelegen landschap gaat al heel ver terug, in de vorm van driedimensionale collages. Deze waren altijd al het uitgangspunt, de schetsen, voor mijn schilderijen. Ik heb het dus ook nooit als een scheiding ervaren. Object en achtergrond smelten samen in verf tot een schilderij, maar kunnen ook als een soort decorstukken op een podium voortbestaan, in de ruimte of als collage zowel 2d als 3d.
Al aan de eerste schilderijen liggen 3d-collages ten grondslag waar zowel abstracte als figuratieve elementen een rol in spelen. In de afgelopen jaren is steeds het accent iets anders komen te liggen. Een aantal jaar geleden ontstond de behoefte om binnen het schilderen te onderzoeken hoe abstract elementen konden worden. Maar was er ook de wens om de diorama’s niet alleen als schets of aanleiding te gebruiken. Het ruimtelijke element dat in het denk- en eerste maak proces zo belangrijk is, verdween volledig in de uiteindelijke presentatie. Alleen de schilderijen en collages bleven over. Ik heb ervoor gekozen dat voor mij zo belangrijke ruimtelijke element ook een rol te laten spelen in de uiteindelijke presentaties. Ik ben de ruimte als kijkdoos gaan benaderen en op zoek gegaan naar een verlengstuk van de schilderijen. En ik ben toen uiteindelijk bij keramiek uitgekomen.
5uur…!!! Binnenkort ga je voor de tweede keer voor een werkperiode naar het EKWC. Wil je voor ons alvast een tipje van de sluier lichten over wat je daar van plan bent om te doen?
Marjolijn Keramiek is een belangrijk, zelfs een verbindend element in mijn werk geworden. Het biedt me de mogelijkheid om 3d, schilderen en collages tot één wereld te verweven, iets waar ik al lang naar op zoek was. Ik ben geïnteresseerd in de lagen en interpretatie van geschiedenis. In mijn residentieperiode oktober 2012 – januari 2013 bij Sundaymorning EKWC, heb ik gewerkt aan een installatie ‘Naar wat overblijft’. ‘Naar wat overblijft’ is een totaalpresentatie geworden, functionerend als een archeologische vondst, waarin ik gesprekken initieer tussen schijnbaar ongelijksoortige elementen. De samenstellingen roepen vragen op met betrekking tot 2d en 3d, illusie en werkelijkheid, geschiedenis en toekomst, omgeving en bewustzijn. Door te observeren, transformeren en herschikken, wil ik een verhaal componeren dat zowel complexiteit als ruimte voor interpretatie toe laat. Naast deze installatie heb ik gewerkt aan een serie collages bestaande uit een combinatie van foto’s en keramische elementen, met de titel: ‘Evidence of their existence’.
In mijn residentieperiode 2014 wil ik daarop doorgaan en keramiek nog meer inzetten als verlengstuk van de schilderijen. Ik werk daarbij nog steeds vanuit de gedachte van een archeologische vondst. Gebruiksvoorwerpen en overblijfselen van vandaag die de fossielen van de toekomst zijn.
5uur…!!! Verwijs je met de foto’s van landschappelijke vergezichten die je uit boeken scheurt bewust naar de romantiek of is dat meer een persoonlijke aantrekkingskracht die hieruit spreekt?
Marjolijn Mijn werk heeft met toekomstige geschiedenis te maken. De romantiek met haar sterk historische zeggingskracht is daarbij wel degelijk van waarde. Daarnaast speelt ook een persoonlijke aantrekkingskracht een rol bij de keuze voor de afbeeldingen. Het werkt altijd twee kanten op. Vaak ben ik heel specifiek op zoek naar een soort landschap, een bepaalde afbeelding die past bij het verhaal dat ik wil vertellen. Tijdens dat zoeken kom ik ook weer afbeeldingen tegen die nieuwe verhalen oproepen.
5uur…!!! Je keramische objecten beschrijf je als een soort archeologische vondsten van de toekomst: foto’s op kramiek geprint die versteend zouden kunnen zijn, hersenkrakerspellen afgegoten in keramiek. Waarom komen we hier geen i-Phones tegen, of hoe maak je de keuze voor deze objecten? Zou het begrip van ‘gevonden abstractie’ hier met een nieuwe betekenis gebruikt kunnen worden?
Marjolijn Ik maak vooral gebruik van onderdelen of (incomplete) reststukken van oorspronkelijk grotere vormen. Het gaat er juist niet om dat je het object kunt definiëren. Enkel alleen dat het herkenbaar is als iets door de mens gemaakt. Net als bij het gebruik van afbeeldingen zoek ik bewust naar bepaalde vormen, maar laat ik me ook inspireren door dingen die ik vind of toevallig tegenkom.
5uur…!!! Waarom gebruik je keramiek? In een toekomstige wereld die alleen nog maar bestaat uit bijvoorbeeld genetisch gemanipuleerde stenen zouden aardse grondstoffen allang opgebruikt zijn.
Marjolijn Allereerst gebruik ik keramiek als verlengstuk van de schilderijen. De materialiteit en stoffelijkheid liggen dicht bij verf. Niet alleen in de manier van het bewerken en verwerken van het materiaal, maar ook de tactiliteit lijkt op verf. Door een combinatie van verf, collage en keramiek te maken kan ik één overtuigende wereld creëren. Het gaat er niet om dat het gemaakt is van aardse grondstoffen, maar dat het oorspronkelijke versteend is. Een proces dat vermoed ik nooit eindig is.
5uur…!!! Een aantal jaren geleden was je heel succesvol met je schilderijen van overwoekerende natuur vs. menselijke beschaving. Waarom heb je de stap gemaakt naar een heel ander medium en andere werkwijze, zoals we die nu voor ons zien?
Marjolijn De overwoekerende natuur vs. menselijke beschaving is één aspect van mijn werk. Belangrijker is de ‘consequentie van menselijk ingrijpen’. Dat wat je nu voor je ziet is één element van de wereld die ik schep. Het idee van de overwoekerende natuur is nog alom aanwezig, net als de schilderijen. Er zijn een aantal dingen bijgekomen. Het zijn meer de restanten van die wereld waar ik nu mee werk. ‘Naar wat overblijft’
Ik heb geen stap gemaakt naar een heel andere werkwijze en een ander medium, mijn schilderwereld heb ik uitgebreid met keramiek om vollediger te kunnen zijn in wat ik wil vertellen.
Opgeslagen onder Artist in Focus
Henrik Kröner is met zijn werk vertegenwoordigd in het 3e deel van Digging up the Rhizome, samen met Marjolijn de Wit. 5uur…!!! interviewde hem over de totstandkoming van zijn werk, de oorsprong van terugkerende beeldelementen en zijn samenwerking met Marjolijn tijdens het inrichten van de expositie. Dit laatste deel van Digging up the Rhizome is nog t/m zondag 2 februari te zien bij Circa…dit in Arnhem.
5uur…!!! Je laat allemaal werken op ruitjesdoek zien, dit is een opmerkelijk terugkomend uitgangspunt in je werk. Waarom kies je voor deze bedrukte en in vergelijking tot conventioneel canvas kwetsbare stof?
HK Er zijn verschillende redenen: het doen alsof en dat niks lijkt zoals het is, vind ik altijd heel boeiend. Concreet gezegd, in de ene serie lijkt het doek op papier: dan is het doek geprepareerd en van klein formaat, ongeveer A4. In een andere serie is het ruitjesdoek ongeprepareerd en van groot formaat. Daarin heeft het werk een bepaalde stofuitdrukking waar ik naar op zoek ben. Het pigment van het kleurpotlood ligt mooi bovenop het doek waardoor de kleur bijzonder intensief is. Het doek is vrij transparant zodat het licht van de onderliggende muur wordt weerkaatst.
5uur…!!! Je behandelt dit doek op ogenschijnlijk tegenstrijdige manieren: de ene keer is het doek gewoon drager van pigment, op een ander moment schilder je op de achterkant van het doek waardoor kleuren en vormen er lichtjes doorheen schijnen. Hier functioneert het doek als een barrière en maakt het de voorstelling op de achterkant onbereikbaar. Of je krast de verf weg waardoor het blootgelegde witte doek de figuratie weergeeft. Soms volg je het ruitjespatroon, dan weer negeer je met figuratie dit grid. Zijn deze veelvoudige werkwijzen impulsieve keuzes of is het een spel met of tegen het raster?
HK Er zijn drie werkgroepen waarin ik het ruitjesdoek gebruik, wat best veel tijd gekost heeft om te ontwikkelen: veel materiaalonderzoek, verschillende recepturen en heel veel trial-and-error. Dingen die zeker spelen zijn het doorschijnende van het doek, de onderliggende verflagen zichtbaar maken of de achterkant van een schilderij laten zien. Ik ben nog niet zo ver om door het doek heen te prikken of te snijden. Hmm! Dat heeft natuurlijk ook al iemand gedaan, Fontana!
The grid is natuurlijk een erg beladen kunstbegrip. Dus als je dit gebruikt – hoe dan ook – refereer je aan de kunstgeschiedenis, met name de abstracte schilderkunst. Als ik dit in mijn werk eruit wil laten zien als een uitgescheurd vel papier uit een schoolschriftje, dan krijg je een botsing van hogere en lagere kunst.
Verder is het raster ook een houvast. Als ik de drie verschillende series naast elkaar laat zien zou de kijker zich af kunnen vragen of het werk wel door een en dezelfde persoon is gemaakt.
5uur…!!! Zou je iets willen vertellen over de verbinding of het onderscheid tussen de formele abstractie van het inkleuren van het ruitjesdoek met de getekende figuratie die zich aan het raster onttrekt ?
HK Ik kan me voorstellen, dat als iemand dit werk voor het eerst ziet erbij denkt: waar is de kunstenaar toch mee bezig! Het lijkt allemaal zo tegenstrijdig, niet coherent en misschien zelfs onverschillig. Voor mij voelt het juist heel natuurlijk aan, ook omdat het met de tijd zo gegroeid is. Picabia zei: Unser Kopf ist rund, damit das Denken die Richtung wechseln kann. Dat klinkt heel postmodernistisch, maar nogmaals: dit is heel natuurlijk en vanzelfsprekend, anders herhaal je je algauw je hele leven.
5uur…!!! Maak je onderscheid tussen een tekening en een schilderij?
HK Het is altijd leuk om categorieën te hanteren en ermee te spelen: binnenste-buiten keren, upside down, push and pull … Ik denk dat schilderen en tekenen geen tegenstelling vormen, zij werken eerder hand in hand. Wat mij wel interesseert is om een tekening op een schilderkunstige manier te benaderen en vice versa.
5uur…!!! In je meer figuratieve schilderijen toon je vaak losse elementen. Waar komen de verschillende onderdelen vandaan? Vormen zij een persoonlijk verschlüsselt verhaal of ontstaat het verhaal intuïtief-creatief tijdens het maken?
HK Ik heb een vormenvocabulaire. Soms komt er iets nieuws bij en soms verdwijnt er iets. Dit vocabulaire is intuïtief ontstaan maar ook geëvolueerd. Het zorgt ervoor dat mijn werk niet te ausgedacht over komt, dat hoop ik in ieder geval! Maar het heeft heel veel tijd nodig. Idiosyncrasie is weer zo’n begrip dat ik heel boeiend vind. Of de mythe van de kunstenaar. Op die manier zijn deze elementen wel persoonlijk verschlüsselt. Ik moet wel toegeven dat mijn archief waaruit ik put, met afbeeldingen en plaatjes enzovoort, heel beperkt is. Ondanks al die mogelijkheden van het www. Ik heb een schoenendoos vol met foto’s and that’s it. Dat is heel fijn en beschermt mij tegen een al te grote mind pollution.
5uur…!!! In het samenwerkingsproces met Marjolijn de Wit heb je spijkers door een schilderij geslagen om onderdelen van Marjolijns werk ervoor te bevestigen. Een handeling die niet iedereen in zijn werk zou toelaten. Wat prikkelt je om dit wel te doen?
HK Hierboven heb ik al Fontana genoemd en mijn fascinatie om door de beelddrager heen te schrijden. Ook houd ik van kunstenaarsanekdotes. Eerlijk gezegd was ik niet zo tevreden over het schilderij en het is ook al best oud – van 2007, denk ik. Misschien was het gewoon nog niet af. Nu wel, met behulp van Marjolijn. Ik vind zelf dat je als kunstenaar altijd open moet blijven staan voor het avontuurlijke.
5uur…!!! Zitten er, zoals bij een plaat die je van achter naar voren afspeelt, verborgen elementen in je werk waarvan alleen jij iets afweet?
HK Of course, but just for the in-crowd!
Opgeslagen onder Artist in Focus
Dit weekend is de laatste kans om de tweede tentoonstelling van Digging up the Rhizome te bekijken in Circa…dit in Arnhem. Een interview met Simon van Til staat al reeds op deze blog. Nu is het de beurt aan Jan Bokma om wat dieper te graven naar de wortels van zijn werk:
5uur…!!! In de tentoonstelling Digging up the Rhizome in Circa…dit toon je een klein sculptuur op een sokkel en een groot geprojecteerde video. In de video is de binnenkant van de sculptuur te zien, die je de indruk geeft je in een grote organische ruimte te bevinden. Kijken we naar nog naar een sculptuur of eerder naar een installatie?
JB Een sculptuur laat mij fantaseren, denken, verwonderen. Zij schept ruimte in mijn verbeelding. Voor mij is dat de werkelijke inhoud van de sculptuur. Ik kan de waarneming ervan dan ook niet los zien van haar materiële hoedanigheid. In Enter the Sculpture toon ik het verlangen de sculptuur in mij op te nemen. Ik film haar werkelijke inhoud om te tonen hoe ik de artistieke inhoud ervaar. De opname en de sculptuur samen vormen een installatie.
Jan Bokma, Enter the Sculpture, 2013
5uur…!!! Tijdens de Re: Rotterdam in 2012 toonde je drie kleine werkjes, die makkelijk onder de voet gelopen konden worden. Onlangs zag ik je door een tentoonstellingsruimte lopen met een cocon over je hoofd … Wat heeft het creëren van een ruimte voor functie binnen je werk?
JB Sculpturen hebben inhoud en inhoud is een ruimtelijk gegeven. Zowel in mentaal als in fysiek opzicht. Ik vind het leuk om daar mee te spelen, om ze te verwisselen. Het toont de verbondenheid tussen de fysieke werkelijkheid en mijn verbeelding. In mijn verbeelding heeft niets een definitieve status, alles is veranderbaar. Zo kijk ik ook graag naar de wereld om mij heen.
The Rock, Moving blanket on wooden structure, 2011
5uur…!!! Met jouw keuze voor tijdelijke constructies en (bouw-)materiaal stel je met veel van je werken de waarde van het kunstobject aan de orde en zet je met je installaties het tentoonstellen en de tentoonstellingsinstituten (musea) ironisch neer. In andere werken maak je zelf in een performance gebruik van je objecten. Hoe zou je jouw rol als kunstenaar willen omschrijven?
JB Met het bouwen van mijn eigen museum van goedkope bouwmaterialen ironiseer ik mijn verlangen om in een museum te worden getoond. Veel van mijn installaties gaan in op hoe ik mijn kunst en het kunstenaarschap ervaar. Soms ben ik ironisch van toon, soms veel serieuzer. Naast de maker ben ik ook de eerste beschouwer van mijn werk. Reflectie daarop is een wezenlijk onderdeel van de uiteindelijke presentatie.
Documentation centre, Galerie sign, Groningen, 2008
5uur…!!! Met Enter the Sculpture en de vraag naar de bewoonbaarheid van je objecten voeg je ook een architecturale connotatie toe. Je sculpturen ogen zowel werend en ontoegankelijk als ook kosmisch en luchtig. Kun je je voorstellen dat je sculpturen tot huizen op stedelijk formaat zouden kunnen groeien?
JB Dat lijkt me prachtig!
5uur…!!! Een aantal jaren geleden maakte je samen met Alex Winters deel uit van Buxus. Waarmee waren jullie bezig en hoe heeft deze samenwerking jouw individuele werk beïnvloed?
JB Buxus is geboren op de academie. Wij hielden ons bezig met ontmoetingen. Deze vonden plaats door middel van tijdelijke installaties met veel live-videoprojecties en houten meubels, waarin we bezoekers uitnodigden voor bijvoorbeeld een gesprek of een interview. We vonden kunst maken een alledaagse bezigheid en liepen rond met koffertjes. Daar zat dan een schetsblokje en wat handgereedschap in. Ons motto was: free your imagination in a stupid situation. Veel van onze ideeën zijn heel belangrijk voor mij. Buxus was speels en spontaan maar tegelijkertijd waren we constant bezig met het reflecteren op kunst en de kunstpraktijk. Dat is de combinatie die ik nu ook na streef.
Opgeslagen onder Artist in Focus
In het tweede deel van Digging up the Rhizome is Simon van Til samen met Jan Bokma te gast in de benedenverdieping van circa…dit. Hieronder een interview met Simon. De tentoonstelling loopt nog t/m 22 december 2013. Simon van Til (SVT)
5uur…!!! Je ‘gebruikt’ voorwerpen in je foto’s, zonder dat het echt om het voorwerp zelf gaat. Aan welke voorwaarden moeten objecten voldoen om in je fotowerken te mogen fungeren? En welke betekenis heeft de keuze voor jou?
SVT Ieder object, uitzicht of onderwerp wat voor mijn camera verschijnt, loodst zijn specifieke omstandigheden, verwijzingen of historie het beeld in, maar wordt uiteindelijk gekozen om de relatie te duiden tussen de wereld en de afbeelding van de wereld. De fotografie zelf is een onzichtbaar medium, zij spiegelt enkel wat er is, en neemt zodoende de vorm aan van de werkelijkheid. De complexiteit van deze simpele omkering, en de implicaties van de mogelijkheid de wereld te reproduceren en te dupliceren, is wat mij drijft om beelden te maken. De fotografische handeling vormt immer het eigenlijke onderwerp, ieder gekozen object onderhevig aan deze handeling is tenslotte als instrument op te vatten. Tegenstrijdig genoeg een omgekeerde relatie tussen camera en subject.
Ieder werk start vanuit een idee, een abstractie, terwijl de fotografie zich enkel beroept op alles wat bestaat in de wereld. Om deze afstand te overbruggen zoek ik objecten en onderwerpen die vorm kunnen geven aan ideeën, waarbij de keuze evenredig bepaald wordt door beslistheid en toeval.
In de tentoonstelling ‘Digging up the Rhizome’ worden twee werken getoond waarin elk twee objecten zijn afgebeeld. Uiteenlopend van twee rituele Chimú-Inca kruiken tot een lange cilinder, of simpelweg een stok, worden deze objecten respectievelijk verenigd en gesplitst (verdubbeld) door middel van een fotografische ingreep, een dubbele belichting van één enkele film.
documentation photograph of Two Chimú-Inca Vessels, 2012
5uur…!!! Je fotografische concepten zijn sterk op technische en natuurkundige experimenten gestoeld, bv de dubbele belichting van 1 negatief of de belichtingstijd gebaseerd op de afstand tussen zon en aarde. Welke waarde hecht je aan de esthetiek van het fotografische resultaat?
SVT Ik ben geïnteresseerd in de vorming van een beeld binnen de analoge camera, en hoe dit afgeleide beeld zich verhoudt tot de wereld die haar voortbracht. Omstandigheden van licht en tijd, analoog aan belichting en tijdsduur, kennen een wederkerende verhouding, evenredig afhankelijk van elkaar. Huidige werken richten zich echter meer op representatie en duplicatie in zichzelf, in tegenstelling tot een focus op de natuurlijke wereld.
De uitkomst van een beeld wordt grotendeels uit handen gegeven, inherent aan technische ingrepen, maar ook voortkomend uit de onvaste status van een idee. Ik werk dan ook niet nadrukkelijk binnen een beeldtaal of signatuur, evenals dat het maken van een foto vrijwel nooit een enkele druk op de ontspanknop behelst. Mijn kunstenaarschap is gericht op het aftekenen van de omtrek van een idee, alle keuzes die leiden naar het resultaat worden hierbinnen door het werk zelf gedirigeerd. Iedere keuze is een logische, maar geen esthetische keuze.
Light over Horizon (sunset to nautical twilight), 2012, framed chromogenic print
5uur…!!! We zien een bepaalde link in je werk met documentaires van de Duitse regisseur Werner Herzog. Misschien ligt het aan de magie die hij ondanks het documentaire karakter wil behouden en de filosofische benadering. In een werk waar je nog mee bezig bent werk je letterlijk met eenzelfde beeld, een oude fluit, die soortgelijk ook in een scene van Herzog’s film ‘Cave of forgotten dreams’ een rol speelt. Zie je zelf connecties in je werkwijze of je visie met deze regisseur?
SVT Ik heb te weinig van Herzog’s uiteenlopende oeuvre gezien om een verwantschap te kunnen benoemen. Zowel de film als de benen fluit die voorkomt in de genoemde film, een replica van een paleolithisch instrument, bieden echter perspectief op een verschuiving in de wereld waar veel van mijn aandacht naar uitgaat. De ontdekking van imitatie, reproductie en representatie door menselijke hand, heeft de wereld verandert van een wereld zonder beelden, tot een wereld die onomkeerbaar bestaat in tweevoud. De ontdekking van de fotografie, millennia later, herhaalt deze omwenteling nogmaals, door de werkelijkheid zelf te spiegelen en te fixeren.
Bovenstaande is overigens niet helemaal correct, de wereld is altijd in staat geweest zelf beelden te projecteren middels het principe van de camera obscura, ook wanneer er geen enkel oog was om deze gespiegelde beelden waar te nemen. Het verzelfstandigen hiervan door menselijk handelen plaatst echter beelden afgeleid van de wereld binnen de wereld, wat een concrete verdubbeling als verplaatsing behelst.
In het filmen van de paleolithische grotschilderingen door Herzog, in 3D nota bene, zijn dan ook betekenisvolle parallellen te zien tussen de oorsprong en de huidige staat van beelden.
5uur…!!! In Jan Bokma’s werk Enter the Sculpture is een object van twee kanten; van binnen en buiten tentoongesteld, hierdoor ontstaat een parallelle waarneming van het zelfde object. Ondanks zijn ondoorgrondelijkheid leer je het sculptuurtje kennen en kan het vertrouwt gaan aanvoelen. In jouw werk breek je als het ware het individuele object op door reproductie binnen het beeld waardoor eveneens een parallelliteit ontstaat. Echter neem ik als beschouwer afstand van het afgebeelde object. Ik zou dat als een zakelijke zinsbegoocheling omschrijven. Ervaar je dat ook zo als je naar je werk kijkt?
SVT In het werk The Parallel I wordt een simpel object, een lange stok, middels een dubbelbelichting verdubbeld en parallel aan zichzelf geplaatst. Als reproductie binnen een reproductie verleent dit beeld een tweeledigheid aan een uniek object.
The Parallel I, 2013, framed gelatin silver print
Het werk Two Chimú-Inca Vessels beweegt tegengesteld hieraan, terwijl met dezelfde techniek vastgelegd. Dit werk toont ogenschijnlijk één beeld van twee historische artefacten, maar valt uiteen in fragmenten, aangezien beide objecten los van elkaar op twee afzonderlijke locaties zijn gefotografeerd, en enkel verenigd worden op het negatief. Een gefragmenteerde context bijeengehouden door de archeologie, wordt hier herhaald middels de fotografie. Beide werken handelen over locatie en verplaatsing, reproductie en representatie, gedemonstreerd door specifiek gekozen, maar met ambigue intenties gefotografeerde objecten. Het is een dunne lijn die het beoordelen van een foto op zijn beeld scheidt van het doorzien van een idee over fotografie in de vorm van een fotografisch beeld. Wanneer het onderwerp afgebeeld op de foto niet zonder meer het onderwerp is van het werk, duidt ‘een zakelijke zinsbegoocheling’ wellicht op passende wijze deze grens.
5uur…!!! Binnenkort begin je aan de postacademische opleiding aan de Ateliers in Amsterdam. Wat zoek je daar, verwacht je of hoop je dat er met jou en je werk gebeurt?
SVT Alle bovenstaande antwoorden teniet te doen. Alle bovenstaande antwoorden te continueren.
Opgeslagen onder Artist in Focus
Nu, midden in de transitie van de eerste naar de tweede Digging up the Rhizome richten we nog even de spotlight op Thijs Ebbe Fokkens. Terugkijkend op een minitieus en tegelijk groot gebaar, speciaal voor de kelderruimte van circa…dit.
5uur…!!! Je maakte voor Digging up the Rhizome een miniatuur model van de tentoonstellingsruimte. Daarin voegde je een element toe waar de bezoeker letterlijk geen toegang toe heeft, je speelt met de suggestie. Zie je je werk als document of als een interpretatie van de ruimte?
TEF Ik zie het zelf als een voorstel(ling), waarin duidelijk wordt gedaan alsof.
5uur…!!! Door het maken van een model lijkt het alsof je de reële ruimte wilt verheffen. Oftewel, veel van je installaties zijn vergelijkbaar met bouwwerken als stadia of arena’s, die soms door bezoekers mogen betreden worden. Daarbij maakt je nadrukkelijk gebruik van ruwe materialen. Je fotografische werken daartegen zijn verfijnd en kwetsbaar, bijna poëtisch te noemen, je durft ze haast niet aan te raken. Hoe zie je de relatie tussen beide, streef je naar een functionaliteit of speelt de ruimte alleen als coulisse een rol?
TEF De relatie tussen de constructies/installaties en de fotowerken is prettig problematisch. Het samenspel van verschillende media (ook tekeningen) veroorzaakt namelijk een bepaalde ambiguïteit waar ik naar op zoek ben. De ruimtes vormen een realiteit op zich en lijken tevens af te leiden van – en te verwijzen naar – een ‘meer reële’ bron. Zo blijft er een bepaald voorbehoud bij de ervaring van de geconstrueerde ruimte; het is niet de voorgestelde plek zelf die je betreed, maar eerder een enorme maquette van deze plek. Dit voorbehoud, deze verstoring, vind ik van belang omdat zo het proces van waarneming en betekenisgeving zelf en de rol/positie/medeplichtigheid van de toeschouwer op de voorgrond wordt gezet.
5uur…!!! In de stadia (als ik deze zo mag noemen) laat je een optisch schouwspel van een circulerende lamp voor de camera ontstaan. Welke betekenis heeft de cirkel en het licht voor je?
TEF Lastig om specifiek te benoemen. Voor mij of voor het werk? In de taferelen op foto is de cirkel in wezen een betekenisloos, onverschillig middelpunt. Het fungeert in die zin vooral als stralend projectievat. Ik heb zelf wel allerlei gedachten en associaties over (de aantrekkingskracht van) de cirkel als vorm: afgerond, compleet, perfect, maar ook gesloten, zonder begin of eind, ongrijpbaar, ongenaakbaar, duister. Die gedachten zijn van belang bij de totstandkoming van het werk maar niet per se bij de ervaring van de uiteindelijke voorstellingen. Het gaat me uiteindelijk om wat daar gebeurt. Ik richt me op het onvoorziene perspectief, wat al denkend en doende ontstaat. Door de lichtcirkels kunnen tijd en illusie nadrukkelijk meespelen.
5uur…!!! Hoop je op de verovering van de wereld door de wetenschap of hoop je juist dat er vragen en ruimte voor suggestie blijft?
TEF Of? Wow, wat moet ik me dan bij ‘verovering van de wereld door de wetenschap’ voorstellen? Bij elke terreinwinst krijg je nieuwe vragen, verse onduidelijkheid en andere aanleidingen voor speculatie. Dat vind ik machtig interessant hoewel ik ook een zeker verlangen naar overzichtelijkheid, absoluutheid en eindigheid koester. Technologische ontwikkeling schrijd echter onverbiddelijk voort, onze verantwoordelijkheid, invloed en bevattingsvermogen lijken hopeloos achter te blijven, wonderlijk. Ik hoop dat er tijd en ruimte voor bezinning overblijft.
5uur…!!! Met wat voor een alledaags bouwwerk zou jij je werk kunnen vergelijken? Er zijn namelijk meerdere soorten bouwwerken die gemaakt zijn voor immateriële toepassingen. Sluit dit aan bij je werk?
TEF Bouwwerken voor levensoriëntatie, die vergelijking gaat wellicht wel op. Hedendaagse kunst kun je in zijn algemeenheid als zo’n bouwwerk zien. Het denken over en verhouden tot de wereld vormt toch wel de kern van mijn kunstpraktijk. De bouwwerken die ik de afgelopen jaren heb gemaakt bevatten een mengelmoes van eigenschappen van plekken waar mensen proberen grip te krijgen op de wereld: het atelier, de tempel, het laboratorium, de boardroom, het anatomisch theater, etc. Een ideale plek zou alles tegelijk moeten zijn.
5uur…!!! Ben jij een denker of doener?
TEF Het doen is bij mij ook een vorm van denken.
Aanstaande zaterdag, 30. 11. opent Momart (tijdens Amsterdam Art Weekend) met werk van de heer Fokkens!
Liever naar Arnhem? Kom dan donderdag kijken naar het center piece van de tentoonstellingstriologie van Digging up the Rhizome!
Opgeslagen onder Artist in Focus
Erik Vinkenoog maakte voor het eerste deel van het tentoonstellingsdriekluik Digging up the Rhizome een zoutwerk ter plaatse waarmee hij figuurlijk de verdiepingen van circa…dit met elkaar verbond. We hebben Erik een paar vragen gesteld naar zijn fascinatie voor alchemie en processen.
x
5uur…!!! Waar komt je interesse voor scheikundige processen vandaan? En waarom heb je ervoor gekozen deze juist als kunstenaar te onderzoeken?
Erik Waarschijnlijk heeft het te maken met een gespannen verhouding ten opzichte van de chemie die ontstaan is tijdens een repetitie scheikunde op de middelbare school. Tijdens deze test ervoer ik een volkomen black-out die werd gecombineerd met een spontaan orgasme. Ineens stortten alle zorgvuldig gestapelde bouwsteentjes kennis in elkaar waarop een fysieke ontlading volgde. Zie het beoefenen van alchemie als een wraak op de scheikunde. De chemie interesseert me bovenmatig maar is ook beangstigend. Chemofilie versus chemofobie. Ik denk dat juist de beeldende kunst het laatste platform is waar de alchemie nog van betekenis kan zijn. Maar alchemie is denk ik bovenal een natuurlijke drang, waarin de menselijke behoefte van streven naar ontwikkeling, voortgang of anders de illusie daarvan, mooi tot uiting komt.
5uur…!!! Zout is een terugkerend materiaal in je werk. Kun je iets over je fascinatie voor dit materiaal vertellen? Zijn voor jou ook mythologische betekenissen, niet zomaar zichtbare microscopische eigenschappen of het huishoudelijke gebruik van dit medium van belang?
Erik In de installaties behandel ik een specifiek materiaal waarvoor de keuze door plaats of thematiek van de tentoonstelling wordt bepaald. Het materiaal benader ik als een pigment dat tot beeld verwerkt moet worden. Daarbij kunnen allerlei associaties (verbindingen tussen denkelementen) met de pigmenten (verbindingen tussen chemische elementen) een rol spelen; de eigenschappen, de ontstaanswijze maar ook de cultuur historische betekenissen. Het zout in mijn werk werd geïntroduceerd in een tentoonstelling “Absorb” genaamd. Naast dat zout een extreem vocht opnemende eigenschap heeft, is het overal verkrijgbaar en voor een pigment uiterst goedkoop, ongeveer 40 cent per kilo. Zout voldoet daarmee aan een aantal criteria van het in de alchemie beschreven fenomeen “de Steen der Wijzen” waarvan gezegd wordt dat deze “ overal te vinden is, van weinig waarde is maar door niemand wordt herkend”. In sommige afbeeldingen wordt “de Steen” afgebeeld als een aantal kubussen die over het land verspreid liggen. De wijze waarop zoutmoleculen in een kristalstelsel zijn geordend is ook kubisch van aard, de drie assen in het atoomrooster zijn gelijk en staan loodrecht op elkaar.
5uur…!!! Je werkt als een soort regisseur die het proces uiteindelijk uit handen geeft en daarmee ook het ontstaan van het beeld loslaat. Beschouw je ooit een werk als mislukt als het misschien niet aan je verwachtingen voldoet of wat houdt mislukking in je werk in?
Erik Tijdens werken aan een installatie voel ik me als een tovenaarsleerling. Er wordt een proces in gang gezet maar de materie gedraagt zich grillig heeft een eigen aard, wil of ziel zo je wilt. Je communiceert zeg maar met de materie, je oefent er invloed op uit maar de materie oefent ook invloed op jou uit, denk bijvoorbeeld maar aan haar giftigheid. Dat is dan ook het mooie, directe van zout, je voelt de onmiddellijke inwerking op je zintuigen, het sterke absorberende karakter maar ook het oogverblindende witte uiterlijk.
In de omgang met het pigment massicot stuitte ik op de extreme lichtgevoeligheid van het materiaal. Het bleek mogelijk er vergrote negatieven op te belichten die zeer gedetailleerde fotogrammen opleverden. Het materiaal bleef echter doorwerken en de afbeeldingen donkerden steeds verder na. Dat was enigszins betreurenswaardig en voldeed niet aan de verwachtingen maar het leverde tegelijk een nieuwe impuls op om de mogelijkheden van een fixatieproces te gaan onderzoeken. Zo levert een experiment weer nieuwe inzichten en ideeën op en vallen je dingen toe die je er niet had ingestopt.
5uur…!!! Enkele van je schilderijen tonen verwijzingen naar de schilderkunst uit de jaren 60, naar de geometrische abstractie, het abstract expressionisme. Hoe bepaal je de wisselwerking tussen beeld en chemisch proces?
Erik Dat is een moeilijke. Binnen mijn oeuvre van schilderijen zijn een aantal paden aan te wijzen waar ik steeds weer op terugkeer. Die paden omcirkelen, omgrenzen, kronkelen zich rondom een centraal concept: het monochrome schilderij, een schilderij zonder hiërarchie. Ik wil het nét niet monochrome schilderij maken, het schuurt ertegen aan. Tegelijkertijd vind ik, moet het schilderij een ondeelbare eenheid uitstralen.
Soms wordt in een schilderij de presence van een pigment onderzocht soms worden verschillende materialen geprovoceerd om een chemische reactie met elkaar aan te gaan en meer recent als tegenreactie werk ik met “ onschuldige, gewone ” schildersmaterialen als gesso en latex met minuscule toevoegingen van ijzerhoudende pigmenten.
Ik denk dat de vorm van het schilderij ook bepaald wordt door de omgang met een bepaald pigment en het bewustzijn erover en dat alle overpeinzingen over dat materiaal tijdens de omgang ermee “ als vanzelf “ worden gereflecteerd in het schilderij. Net als de invloed van drugs of alcohol, raak je denk ik ook onder invloed van bepaalde pigmenten, als ware het een lichte vergiftiging.
5uur…!!! Houd je rekening met de volksgezondheid?
Erik Ik hoop dat een confrontatie met mijn werk een andere manier van kijken en bewustzijn bij de toeschouwer veroorzaakt opdat die zich meer bewust zal worden van de chemische samenstelling van zijn omgeving en daar op een bewustere manier mee om zal gaan. Zelf werk ik schoon ondanks het gebruik van giftige materialen. Alle potten met verfresten bewaar ik, en hoop ik ooit nog eens als beeld te kunnen recyclen. Het op verantwoorde wijze gebruiken van giftige materialen drukt naar mijn mening ook het idee van de onomstotelijke artistieke vrijheid uit. Overigens is menig schilderij van Vincent van Gogh giftiger dan een willekeurig werk van mij.
5uur…!!! Je werkt en woont in de omgeving van de Buitenplaats Koningsweg. Het is een idyllische omgeving aan de rand van de Veluwe, maar de restanten uit de Tweede Wereldoorlog op dit van oorsprong militaire terrein zijn nog duidelijk aanwezig. Beïnvloed het kijken naar deze geladen natuur je werk?
Erik Op geen enkele wijze. Ik heb enige tijd in Berlijn gewoond en heb geconstateerd dat de omgeving van weinig invloed is op mijn werk. Het is prachtig om op een verloren vrijdagmiddag naar het Egyptisch Museum te gaan en dat kan van invloed zijn maar ik acht de invloed van de chemie veel groter dan die van de natuur.
Het werk van Erik is nog tot en met 17 november in circa…dit te zien.
Opgeslagen onder Artist in Focus
De eerste week van onze tentoonstellingstriptiek Digging up the Rhizome bij circa..dit in Arnhem zit er bijna op. Tijd om de kunstenaars uit deze eerste tentoonstelling aan het woord te laten. Vandaag, Ladies first, een email gesprek met de Zweedse kunstenares Monica Tormell.
5uur…!!!: Je vertelde eerder dat je (geregeld) naar Zweden vertrekt om in rust en afzondering werk te maken. Natuur komt dan ook in werk voor als beeld, als materiaal of als natuurkundig verschijnsel. Welke invloed heeft natuur op je creativiteit en wat doet een stadse omgeving met je?
Monica: In the Swedish woods I can wander and think, observe and collect material. It’s a primitive state where my senses are fully activated. Daily walks feeds me with small happenings and interventions, it’s like an on-going performance in the woods, always similar but never the same. The compositions and colours are always changing. I’m on my own and there are no interruptions. The city is a place where I (in my studio) work out ideas and make works, here things gets entwined and put in a new context. The city offers a lot of input from other people doing stuff, you get fed from exhibitions, concerts, events etc. It’s a social place. The contrast of the forest and the city evokes different stages of a working process. I also make music and for that being alone somewhere (that’s almost impossible in a city) is a crucial start.
5uur…!!!: Wanneer je met nieuw werk op je omgeving reageert, bv tijdens je residentie op Curaçao, zijn het anekdotes, tradities die je beïnvloeden of observeer en combineer je vanuit je eigen ervaring?
Monica: I want to experience a place and use what’s around me. This goes from all aspects; social, historical, meteorological, musical and material. Of course it goes through you own mash-filter and comes out more personal than general. I see it as a challenge and adventure, to be open and see what you can do with it. A place like Curacao has really rough weather conditions with the heat and the burning sun. It challenges you physically but it also works as a collaborator (or enemy) that evaporates, dries and reflects your materials. That for me is interesting, how it effects you whether you go with it or fight it.
5uur…!!!: De solotentoonstelling in Krets, Malmö had je de titel ‘I belong nowhere’ gegeven. Denk je dat identiteit aan een bepaalde plaats gebonden moet zijn?
Monica: No, it doesn’t have to but I think it very often is. You have your roots somewhere, you come from somewhere that feels real and not like a dream-like memory. It’s a part of you, it has shaped you. I grew up in a town that I have no contact or relation with since I was 15. Time blurs out a lot of things, I try to draw road maps in my mind; how to get from point A to B, how far was it? the scale of the mountain I used to sit upon looking down at cars passing by (throwing snow balls at them in the winter, being chased by angry man), my home address and telephone number, my room, smells, was it real? Some people have parents that still live in the same house they grew up in, their room might have been turned in to a hobby room or something like that but it’s still there, everything. I can imagine there’s something very comforting about that….. but maybe it’s not at all, what do I know.
5uur…!!!: Haakt je werk of je ideeën aan bij wat elders op de wereld gebeurt?
Monica: Yes a lot, but not specifically on what’s going on right now. Have to apply some rhizomatic thinking on this one. Time and space are more floating.
5uur…!!!: Je bent niet alleen beeldend kunstenaar maar treedt ook als sing-songwriter op in Moon&Sun. Zijn dat twee verschillende rollen of overlappen beeldende ideeën met je tekst en geluid?
Monica: For me it’s the same, it comes from the same place and interest. Moon & Sun is an expression of atmospheres and places as much as my visual work. I mainly travel in-between Sweden, Curacao and Amsterdam and so does the sound.
5uur…!!!:Je was bezig met een audio/visual performance voor het Muziekgebouw in Amsterdam. Kun je al een tipje van de sluier lichten wat je laat horen en zien?
Monica: I don’t want to say too much about this yet, but I’m working on an audio/visual performance. I want to bring my visual work together with my sonic work, interlace them. The (initial) presentation will be in the Muziekgebouw aan’ t Ij in February and later on I will tour with this set-up.
5uur…!!!: Thank you! Keep us posted on your touring dates!
Opgeslagen onder Artist in Focus, Expositie
5uur...!!! 